Augustus afficheerde
zich graag als vredebrenger maar ook als beschermer
van zijn volk, en bij de invulling van dat laatste schuwde hij de wapens
niet. De expansie van Rome ging, zeker in de beginjaren van zijn keizerschap,
sneller dan ooit tevoren. In Spanje en Afrika werd het rijk uitgebreid
tot zijn natuurlijke grenzen door de inlijving van resp. Lusitanië
en Numidië. In het Midden-Oosten werd een grensverdrag gesloten met
de buren, de Parthen, waarbij in 20 v.C. door diplomatiek overleg de veldtekens
terugverkregen werden die Crassus in 53 verloren had. In Centraal- en Noord-Europa
werden grote gebieden veroverd. Een poging
om Germanië te veroveren mislukte in 9 v.C. De gigantische nederlaag
die daar door de Romeinen geleden werd, maakte Augustus in het vervolg
voorzichtiger. Augustus vormde het Romeinse leger om tot een permanente
strijdmacht van 270.000 man, vooral gestationeerd aan de grenzen van het
Rijk. Al zijn oorlogen liet Augustus door (veel bekwamere) generaals als
Marcus Agrippa en zijn stiefzonen Tiberius en Drusus
uitvechten. Hijzelf kreeg als imperator formeel alle eer voor de
getoonde virtus.
Augustus liet
de grootheid van Rome in het algemeen en van zijn eigen prestaties in het
bijzonder verkondigen in kunst en literatuur.
Bekende schrijvers al Horatius, Vergilius en Livius werkten voor hem. Augustus
en zijn naaste medewerkers (vooral Agrippa) deden verder alles om
Rome te verfraaien, vooral door het neerzetten van prachtige openbare gebouwen
en talloze tempels. 'Ik trof Rome aan in baksteen
en liet het na in marmer', zo zou Augustus zelf verklaard hebben.
Dat Augustus zoveel succes had, was voor hem geen verrassing: als zoon van de vergoddelijkte Caesar (divi filius) kon hij bogen op goddelijke afstamming (zie stamboom). Zijn grote daden waren voorbestemd. In het oosten van het Rijk werd Augustus al snel als god vereerd, vaak in combinatie met de godin/personificatie Roma. In het westen, en met name in Rome, was die verering bedekter.
Minder succes had Augustus bij het regelen van zijn opvolging. Uit zijn (tweede) huwelijk met Livia had hij geen kinderen. Hij had slechts een dochter Julia uit een vorig huwelijk. Beoogde opvolgers kregen alvast enkele bevoegdheden, (zoals die van volkstribuun), die bij het keizerschap hoorden en ze werden in de gelegenheid gesteld om met Julia te trouwen (zie stamboom). Zo werd Julia de vrouw van achtereenvolgens Marcellus (neef van Augustus), Agrippa (zijn grote generaal en adviseur), Gaius en Lucius Caesar (zonen van Agrippa bij Julia; als kinderen de lievelingetjes van opa Augustus; hij benoemde ze tot principes iuventutis, 'eersten van de jeugd'), en Tiberius (Augustus' stiefzoon). Maar Marcellus stierf jong in 23 v.C., Agrippa ouder in 12 v.C., Gaius en Lucius eveneens jong in 2 en 4 n.C. en Julia werd in 2 v.C. verbannen wegens zedenloos gedrag. En zo bleef Tiberius over als opvolger, enigszins tegen de zin van Augustus zelf, al liet hij daarvan naar buiten toe niets merken: de belangen van de dynastie gingen voor; Tiberius verdiensten, met name zijn bewezen virtus als generaal, werden onderstreept.
In 14 n.C. overleed Augustus op hoge leeftijd en werd bijgezet in het mausoleum, dat al met diverse familieleden gevuld was. Hij werd door de senaat vergoddelijkt verklaard. Livia, die achter de schermen een grote rol had gespeeld in de regering en dat voorlopig zou blijven doen, werd officieel uitgeroepen tot Augusta. Een zelfgeschreven overzicht van zijn daden (Res Gestae divi Augusti) werd als inscriptie voor zijn mausoleum en op ander plaatsen in het rijk aangebracht.
Wat betreft Augustus' uiterlijk verschillen de beschrijvingen die overgeleverd zijn in sommige opzichten met afbeeldingen van hem. In zijn officiële portretten lijkt hij het stijlideaal belangrijker gevonden te hebben dan de werkelijkheid.